Fonemi - Werken aan fonemisch bewustzijn
Fonemi – Werken aan fonemisch bewustzijn
Werken aan fonemisch bewustzijn
Wat is Fonemi
Vlot leren lezen begint veel vroeger dan we vaak denken. Want goed kunnen lezen begint met goed kunnen luisteren. En laten we daar nu juist mee bezig zijn bij de kleuters als we werken aan fonemisch bewustzijn.
Met Fonemi werk je daaraan. De app is opgebouwd rond de vier basisvaardigheden, en bij elke basisvaardigheid zijn er oefeningen:
- Isoleren
- Analyse en Synthese
- Manipuleren
Wat belangrijk is om te weten is dat elke vaardigheid weer is onderverdeeld in deelvaardigheden. Elke deelvaardigheid is een startniveau. Wanneer je een deelvaardigheid hebt afgerond komt er een diertje achter een raam te staan passend bij de kleur van de vaardigheid.
Isoleren
Alles wat in het spel bij Fonemi aanbod komt onder isoleren gaat over begin-, midden- en eindklank. Alle oefeningen die hierover gaan zijn de oranje oefeningen. In Fonemi zijn de volgende deelvaardigheden die hieronder vallen:
- klanken herkennen in een woord
- aanhoudende medeklinkers
- niet-aanhoudende medeklinkers
- klinkers
Analyse en Synthese
De groene oefeningen zijn de oefeningen waarin het gaat over analyse en synthese. In deze oefeningen leren kinderen afzonderlijke klanken samen voegen tot een woord. Dit gebeurt vooral bij de vaardigheid synthese. Bij de vaardigheid analyse kunnen de kidneren een woord klank voor klank uitspreken. Ze kunnen zo gezegd hakken. De volgende deelvaardigheden zitten in de app:
- begin-, midden-, eindklanken door elkaar
- analyse oefeningen
- opsplitsen in stukjes 1
- opsplitsen in stukjes 2
Manipuleren
Is het een paarse oefening? Dan gaat het om manipuleren. Het gaat hierbij om het toevoegen van een nieuwe begin- of eindklank. Daar zijn de volgende deelvaardigheden voor:
- vervangen
- weglaten
- toevoegen
Hoe werkt Fonemi?
Wanneer de kleuters zijn ingevoerd kun je een eigen naam kiezen. Je begint vervolgens met een pretest voor de eerste vaardigheid Isoleren, dit zijn de oranje raampjes en oefeningen. Vanuit de pretest wordt bepaald wat het startniveau is van oefeningen. Het kan dus zijn dat een kleuter de pretest heel goed maakt en bepaalde vaardigheden al zo goed beheerst dat het diertje al voor het raam komt te staan.
Heb je de vaardigheid isoleren afgrond dan kun je door naar de vaardigheid analyse en synthese. Dit zijn de groene oefeningen. Ook hier volgt eerst weer een pretest voor je door mag naar de deelvaardigheden.
Ben je klaar met de deelvaardigheden van analyse en synthese dan komt daarna de vaardigheid manipuleren. Dit zijn de paarse oefeningen. Hier volgt ook weer een pretest om het startniveau te bepalen. Waar de kleuter in gaat stappen qua oefeningen.
Tijdens een pretest krijgt een kleuter geen feedback op zijn/haar handelen. Ze worden wel aangemoedigd tijdens het spel. Tijdens de oefeningen bij de deelvaardigheden krijgen de kleuters wel feedback.
Kortom je werkt vaardigheid voor vaardigheid af.
Aan de slag met oefenenen binnen een deelvaardigheid
Wanneer je een pretest hebt gedaan ga je aan de slag om Fien te helpen! Per deelvaardigheid zijn er 40 oefeningen voor de kleuters. Je luistert eerst heel goed waar je Fien mee moet helpen. Daarna luister je naar de mogelijke antwoorden. Vervolgens kies je het juiste antwoord. Wil je de vraag nog een keer horen dan tik je op Fien. Voor de antwoorden tik je op de luidsprekertjes.
Door Fien steeds te volgen weten de kleuters precies bij welke oefening ze zijn.
Als je te veel fouten maakt dan krijg je de mededeling dat je de juf of meester om hulp moet vragen. Je kunt dan ook niet meer verder.
Wat kan ik hier als leerkracht mee?
Voor de kleuters in jouw klas is er een dashboard waar jij precies kunt volgen wat de kleuters aan het doen zijn (namen heb ik even weggehaald).
Vervolgens kun je op individueel niveau per onderdeel per leerling precies zien hoe ze ervoor staan:
Waarbij je precies ziet hoe een kleuter gescoord heeft. Wanneer er een blauw bolletje staat dan is het onderdeel al via de pretest behaald. De groene onderdelen zijn succesvol afgewerkt. Er kan ook nog oranje staan dan is een kleuter bezig. En bij een grijs/zwart bolletje moet een kleuter er nog aan beginnen. Je ziet ook precies hoe lang en wanneer er gewerkt is. Als je op details tikt krijg je een overzicht van de antwoorden die de kleuter heeft gegeven op de verschillende vragen. Zo kun je nog beter zien hoe jouw kleuters het doen.
Per onderdeel zie je dus de vraag en de antwoord-mogelijkheden. Zo krijg je echt een goed beeld hoe het ervoor staat. Je hebt ook de mogelijkheid als leerkracht om de oefening te resetten. Dan kan een kleuter opnieuw aan de slag.
Wanneer je kleuters hier vanaf begin oktober 15 minuten per schoolweek mee laat werken zouden ze in principe in een heel schooljaar het programma kunnen doorlopen. Je zou de kleuters in kleine groepjes kunnen laten oefenen. Een handige tip is ook nog om een algemeen account te maken zodat je kunt laten zien hoe de oefeningen werken. Waar ze op moeten letten etc.
Mijn Mening
Ik ben echt enthousiast over Fonemi! Het programma is helemaal in het Nederlands. De oefeningen zijn leuk en afwisselend voor de kleuters. Het volgsysteem is top. Ik kan er als leerkracht echt mijn informatie uithalen. En het sluit helemaal aan bij waar kleuters uit groep 2 mee kunnen oefenen om echt een goede leesstart te maken.
Wat verder fijn is, is dat Fonemi op elk apparaat werkt. Het is gewoon een online programma wat in je browser werkt. Via Jamf School kun je er wel voor zorgen dat het er voor de kleuters uitziet als een app. Super handig!
Fonemi is het enige programma programma wat ik ken wat zo gestructureerd de deelvaardigheden rondom fonemisch bewustzijn aanbiedt. Wat mij betreft is het dus een echte aanrader!